Vadeli işlemlerde likidasyon (zorunlu tasfiye), bir yatırımcının açtığı pozisyonun piyasa hareketleri nedeniyle sürdürülemez hale gelmesi ve işlem platformu (borsa veya broker) tarafından otomatik olarak kapatılmasıdır. Bu durum, yatırımcının hesabındaki teminat bakiyesinin (margin balance), belirli bir sınır olan sürdürme marjı (maintenance margin) seviyesinin altına düşmesiyle gerçekleşir.

Başka bir deyişle, vadeli işlemlerde likidasyon; yatırımcının zararının, yatırdığı teminatı aşmaması için platformun pozisyonu otomatik olarak kapatmasıdır. Bu sistem, yatırımcıyı negatif bakiye riskinden korur.

🔹 Örnek:

Bir yatırımcı, 10.000 USD teminat ile 10x kaldıraç kullanarak 100.000 USD’lik pozisyon açmış olsun. Eğer piyasa fiyatı %10 düşerse, yatırımcının zararı 10.000 USD’ye ulaşır ve bu, başlangıç teminatını tamamen siler. Bu durumda pozisyon zorunlu tasfiye edilir (liquidation) ve yatırımcının kaybı yatırdığı teminatla sınırlı kalır.

👉 Kripto ve Forex piyasalarında, likidasyon yatırımcıların en büyük risklerinden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle likidasyonu anlamak, kaldıraçlı işlem stratejilerinde risk yönetimi açısından kritik öneme sahiptir.

Vadeli İşlemlerde Likidasyon (Liquidation) Ne Demektir?

Vadeli işlemlerde likidasyon, kaldıraçlı işlemlerde yatırımcının pozisyonunun otomatik olarak kapanması anlamına gelir. Bu durum, yatırımcının hesabındaki teminatın (margin balance) piyasa hareketleri sonucunda sürdürme marjının (maintenance margin) altına düşmesiyle gerçekleşir.

Likidasyon Fiyatı Nedir?

Vadeli işlemlerde likidasyon fiyatı, açtığınız long veya short pozisyonun, sermayenizin tükenmemesi için borsa tarafından kapatılacağı seviyedir.

• Long (alış) işlemlerinde: Fiyat düşerse, belirlenen likidasyon seviyesinde pozisyon kapanır.
• Short (satış) işlemlerinde: Fiyat yükselirse, yine likidasyon fiyatına ulaştığında pozisyon kapanır.

Likidasyon, yatırımcının açtığı pozisyonun sürdürülemez hale gelmesi durumunda borsa tarafından otomatik kapatılmasıdır [Binance Academy].

Örnek:

• Diyelim ki 100 USD teminat ile 10x kaldıraç kullanarak bir coin’de long pozisyon açtınız.
• Bu durumda toplam pozisyon büyüklüğünüz 1.000 USD olur.
• Eğer fiyat %10 düştüğünde zararınız teminatınızı silerse, pozisyonunuz likide edilir.

Aynı şekilde short pozisyonda fiyat sizin aleyhinize yükselirse, belirlenen likidasyon fiyatında tüm teminatınız kaybolur.

Likidasyon Fiyatı Nasıl Hesaplanır?

Vadeli işlemlerde likidasyon fiyatını hesaplamanın en basit yöntemi aşağıda belirlediğimiz şekilde hesaplamanın yapılmasıdır.

• Giriş fiyatı
• Kaldıraç oranı
• Kullanılan teminat
• Borsanın uyguladığı bakım marjı oranı
  gibi faktörlere bağlıdır.

Basitçe şu mantıkla hesaplanır:

📌 Likidasyon Fiyatı = Giriş Fiyatı ± (Giriş Fiyatı / Kaldıraç)
(± işareti, long veya short pozisyona göre değişir.)

Likide Olunursa Ne Olur?

Vadeli işlemlerde likidasyon (zorunlu tasfiye), kaldıraçlı bir pozisyonda hesabındaki özsermaye, borsanın belirlediği sürdürme marjı (maintenance margin) seviyesinin altına düştüğünde pozisyonun otomatik olarak kapatılmasıdır. Ama bu, her zaman “tüm varlıkların kaybı” demek değildir.

• İzole marjin modunda: Genellikle yalnızca o pozisyona ayırdığın teminat risktedir. Likidasyon gerçekleştiğinde pozisyon teminatın tamamen veya kısmen eriyebilir; hesap bakiyenin geri kalanı korunur.
• Çapraz marjin modunda: Tüm hesap özsermayen pozisyonu destekler; fiyat aleyhine gittikçe hesap bakiyen de eriyebilir. Yine de borsalar kısmi likidasyon uygulayarak pozisyonu kademe kademe küçültebilir.
• Kısmi likidasyon & ADL: Birçok platform, önce pozisyonun bir kısmını kapatır (partial liquidation). Aşırı piyasa koşullarında Sigorta Fonu ve ADL (Auto-Deleveraging) devreye girebilir; bu mekanizmalar, sistemin istikrarını ve karşı taraf riskini yönetmek için vardır.

Özetle: Vadeli işlemlerde likidasyon, “varlıklarının %100’ünü kesin kaybedersin” değil; pozisyonunun (ve moduna göre hesabının) sermayesi tükenmesin diye borsa tarafından zorunlu kapanış işlemidir.

Long ve Short Senaryosu

• Long (alış): Fiyat düştükçe özsermayen azalır; likidasyon fiyatına gelindiğinde pozisyon kapanır.
• Short (satış): Fiyat yükseldikçe özsermayen azalır; likidasyon seviyesinde pozisyon kapanır.

Not: Likidasyon fiyatın; giriş fiyatı, kaldıraç, başlangıç/sürdürme marjı, ücretler, fonlama ve mod (izole/çapraz) gibi faktörlere bağlıdır. Farklı borsalarda formüller ve eşikler değişir.

Vadeli İşlemlerde Likidasyon Nedir?

Kaldıraçlı borsalar, spot işlemlerin yanında marjin (kaldıraçlı) ticaret imkânı sunar. Ancak marjin işlemler, yüksek risk içerir.
Vadeli işlemlerde likidasyon (zorunlu tasfiye), yatırımcının açtığı pozisyonun piyasa hareketleri nedeniyle sürdürme marjının altına düşmesi ve pozisyonun borsa tarafından otomatik olarak kapatılmasıdır. Bu, her zaman “varlıkların tamamını kaybetmek” anlamına gelmez:

• İzole marjin: Yalnızca o pozisyona ayrılan teminat kaybedilir.
• Çapraz marjin: Tüm hesap özsermayesi riske girer.
• Çoğu borsa, kısmi likidasyon uygular; yani pozisyonun bir kısmı kapatılır.

Vadeli İşlemlerde Likidasyondan Nasıl Korunulur?

Vadeli işlemlerde likidasyondan kurtulmak için özellikle yüksek tecrübeye sahip olmanız gerekir. Bununla birlikte aşağıda önerdiklerimi uygulamanı tavsiye ederim.

• Yüksek kaldıraç kullanmaktan kaçının. (10x üzeri kaldıraç özellikle acemi yatırımcılar için çok risklidir.)
• Pozisyon boyutunu küçük tutun. Sermayenizin %3–5’inden fazlasıyla vadeli işlem açmayın.
• Stop-loss kullanın. Pozisyonunuzun tersine fiyat hareketlerinde kaybı sınırlar.
• İzole marjin modunu tercih edin. Bu sayede tüm bakiyenizi değil, sadece ilgili teminatı riske atarsınız.
• Destek ve direnç seviyelerini analiz edin. Rastgele giriş yapmayın.
• Duygusal/başkalarının grafikleriyle işlem yapmayın. Telegram, Twitter gibi kaynaklara körü körüne güvenmek yerine kendi teknik ve temel analizinizi geliştirin.
• Volatil dönemlerde risk azaltın. Piyasa aşırı hareketliyse kaldıraç düşürün veya pozisyonu erken kapatın.

Margin Trade ve Spot Trade Nedir? Farkları ve Riskleri

• Spot İşlem (Spot Trade): Yatırımcı yalnızca mevcut varlığıyla işlem yapar. Satın aldığı kripto varlık hesabında kalır, fiyat düşse bile elinde bulunmaya devam eder.
• Marjin İşlem (Margin/Futures Trade): Yatırımcı, borsadan borç alarak kaldıraçlı pozisyon açar. Daha yüksek kazanç potansiyeli sunsa da likidasyon riski nedeniyle sermayenin tamamını kaybetme ihtimali vardır.

📌 Temel fark: Spotta varlık sizdedir ve kaybolmaz (delist olsa bile transfer edilebilir). Marjinde ise fiyat ters hareket ettiğinde zorunlu tasfiye mekanizması devreye girer.

Likidasyondan Korunma Tablosu

Vadeli işlemlerde likidasyondan korunmanızı sağlayacak aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.

SSS