Bilge Kral lakabıyla anılan ve Bosna Hersek’in seçilmiş Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, 8 Ağustos 1925’te Bosanski Samac’ta dünyaya geldi. Aliya 3 yaşında iken ailesi ile birlikte Saraybosna’ya yerleşti. Ömrü, Müslüman nüfusa yönelik yapılan ayrımcılığa karşı mücadele içinde geçen Bilge Kral, 19 Ekim 2003, Saraybosna’da 78 yaşında hayata veda etti.
Bosnalı devlet adamı ve bağımsız Bosna-Hersek’in ilk cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, henüz küçük yaşlarda iken Müslüman nüfusa karşı yapılan ayrımcılık ile mücadele içerisine girmişti. Ailesi İslami hassasiyet ve bilince sahip bir aile olduğu için Bilge Kral da bu hassasiyetle büyüdü. Ancak ne var ki, kendi sözünde söylediği gibi “Tarihi Allah yazar; biz sadece nerede duracağımıza karar veririz” tanımını hayatına geçiren İzetbegović’in yaşadığı çevre, Müslümanları Avrupa’ya dışarıdan girmiş kimseler olarak gören bir çevrede yetişti. Ancak O, tarihi yazanın Allah (c.c) olduğunun bilincinde olarak safını Müslümanların yanında seçti.
Konu İçeriği
İlginizi Çekebilir: Okunan Kitaplar Neden Unutulur?: En Etkili 8 Kitap Okuma Tekniği (tıklayın)
Mustafa ve Hiba çiftinin beş çocuğundan biri olan Aliya, yaşamı boyunca derin mücadeleler içerisinde yer almış, deha zekası ile Müslümanlar ile Hırvatları aynı topraklar üzerinde “kardeşçe” yaşamalarını başarmış, üstün zeka ve yetenekli bir şahsiyettir.
İkinci Dünya Savaşı sürerken, Hırvatistan’da faşistliği ile nam salan Ustaşa rejimi, Bosna Hersek’i ilhak ederek bu topraklar üzerinde Bağımsız Hırvatistan Devleti (NDH) kurdu. Ustaş’ın bu eylemi, sadece Müslümanlar için değil, bölgedeki Yahudi, Sırp ve Romanlar için de zor zamanların başlangıcı oldu. Büyük acıların yaşandığı bu dönemde, Müslüman Boşnaklar ve Hırvatlar, Ustaş rejiminin zulmünden nasibini en çok alanlar oldu.
İlginizi Çekebilir: Stefan Zweig Kimdir, Stefan Zweig Kitapları [✅ Satranç Kitabı Özeti] (tıklayın)
İlginizi Çekebilir: Varoluşsal Sancıların Sesi Tolstoy’un Hayatı ve Edebi Kişiliği: Lev Tolstoy Kimdir? (tıklayın)
Ustaşlar ve Çetnik hareketinin zulümleri devam ederken Bilge Kral, yaşanan bu zulme “dur” diyebilmek için harekete geçmişti bile. O dönemde Genç Müslümanlar olarak kurulan oluşumun içerisinde yer almaya başlayan Aliya, üstün zekası ve dahi fikirleri ile kısa sürede oluşumun önde gelen isimlerinden biri haline geldi.
Müslüman Gençler’in amacı, bölgede yaşayan yerli Müslümanların diğer etnik ve dini gruplarla eşit şartlar altında yaşamalarıydı. Aynı zamanda Ustaş ve Çetniklerin harap ettikleri Müslüman evleri ve camilerin onarımı için gerekli desteği sağlamaktı.
Savaş yılları geride kalmış ve Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti kurulmuştu. Ancak diğer etnik ve din grupları için rahat nefes almasına neden olsa da Müslüman Boşnaklar için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Öyle ki Genç Müslümanlar oluşumu “din bilincinin uyandırılması” bahanesi ile büyük zulümlere maruz kaldı ve aralarında Aliya’nın da bulunduğu teşkilat üyeleri tutuklanmaya başladı.
1946 yılında Aliya İzzetbegoviç, 21 yaşında iken aynı gerekçe ile tutuklandı ve 3 yıl hapse mahkum edildi.
İlginizi Çekebilir: Franz Kafka Kimdir? Kafka Kitapları ve Edebi Kişiliği (tıklayın)
1949 yılına gelindiğinde Aliya, Halida ile evlenme kararı aldı. Bu evliliğinden Leyla, Sabina ve Bakir adında üç çocuğu dünyaya geldi.
İlginizi Çekebilir: Türk Edebiyatı’nın Mavi Gözlü Dev’i Nazım Hikmet Kimdir? (tıklayın)
Hayatı boyunca Müslüman Boşnakların özgürlüğü ve bilinçlenmesi uğruna sürekli mücadele eden Bilge Kral, Marksist-Leninist görüşlere sahip Josip Broz Tito liderliğindeki eski Yugoslavya döneminde de bunu bırakmadı. Ki bu dönem, Müslüman Boşnakların en çok zulüm gördüğü dönemlerden biridir. Ailya, bu dönemde “Preporod”, “Takvim” ve “Glasnik” gibi gazetelerden “LSB” (Çocuklarının isimlerinin baş harfleri) mahlası kullanarak mecmualar yazıyordu.
Aliya İzzetbegoviç, gazetelerde mecmualar yayınladığı dönemde bir yandan da bir kitap yazıyordu. İslam dünyasının içinde bulunduğu durumla yakından ilgilenerek kaleme aldığı “İslam Deklarasyonu” adlı kitabına 1960’lı yıllarda başlamıştı. Kitap, 1970 yılında yayınlandı.
İlginizi Çekebilir: “Bir Zarif Şair” Özdemir Asaf Kimdir? (tıklayın)
1980’de Tito’nun ölmesiyle birlikte Yugoslavya’da “aşırı milliyetçi” söylemleri yeniden tırmanışa geçmeye başladı ve o yıllarda ceza kanununa yeni bir kanun daha eklendi. “İfade suçu” olarak kanunlara geçen bu durum, Aliya’nın ikinci hapis döneminin başlamasına neden oldu.
Aliya İzzetbegoviç’in kaleme aldığı “Doğu ve Batı Arasında İslam” isimli kitabı, henüz yayınlanmadan önce Aliya ve beraberindeki 12 kişi ile birlikte tutulandı. “Saray Bosna” süreci olarak adlandırılan bu davanın sonunda Bilge Kral 14 yıl hapse mahkum edildi.
İlginizi Çekebilir: Oğuz Atay Kimdir? Hayatı, Kitapları ve Edebi Kişiliği (tıklayın)
İfade suçu ve organize örgüt kurarak düşmanca faaliyette bulunma suçundan yargılandılar. Ailya’nın ceza almasındaki bir diğer etken ise daha önce kaleme aldığı “İslam Deklarasyonu” isimli eseri oldu. 1983 yılında başlayan bu dava ile Bilge Kral için ikinci hapis dönemi başlamış oldu. Ancak Aliya, burada da boş durmadı ve yazmaya devam etti.
1983 yılında hapse atılan Aliya, burada kaleme aldığı “Özgürlüğe Kaçışım-Zindandan Notlar:1983-1988” eseri ile düşüncelerini kaleme aldı. Genellikle kısa sözler şeklinde yazılan bu kitabı, Bilge Kral’ın en çok okunan kitapları arasında yer almaktadır. 5 yıl devam eden ikinci hapis döneminden sonra Aliya, 1988 yılında serbest bırakıldı.
İlginizi Çekebilir: Rüya Tabircisi, Osmanlı Âlimi İmam Nablûsi Kimdir? (tıklayın)
Henüz küçük yaşlarda iken bölgede Müslüman nüfusa yönelik yapılan ayrımcılığa karşı mücadele etmeye başlayan Aliya, 1990 yılına gelindiğinde mücadelesini politika üzerinden yapma kararı aldı. Beraberindeki arkadaşlarıyla birlikte bugün de Bosna Hersek’teki Boşnakların en büyük partisi konumunda olan Demokratik Eylem Partisi (SDA)’ni kurdu ve yapılan ilk çok partili seçimde en çok oyu alarak Yugoslavya’daki 6 sosyalist cumhuriyetten biri olan Bosna Hersek’in ilk seçilmiş başkanı oldu.
İlginizi Çekebilir: Münir Özkul Kimdir: Hayatı ve Oynadığı Filmler (tıklayın)
Aliya, Bosna Hersek’in seçilmiş başkanı olarak göreve başladıktan kısa bir süre sonra Bosna Savaşı patlak verdi. 1990’ların başında Yugoslavya dağıldıktan sonra Yugoslav Halk Ordusu (JNA) 1991’de Slovenya’da çatışmaları provoke etmeye başladı. Bu hareket, kısa bir süre sonra Hırvatistan’da çatışmaların başlamasına neden oldu. Çatışmalar kısa bir süre sonra Bosna Hersek’in Ravno ve Popovo köylerine de sıçramaya başlayınca yeni bir döneme girilmiş oldu.
Bosna Savaşı’nın başlamasını tetikleyen tek şey aslında Yugoslavya’nın dağılması değil. Buna ek olarak Berlin Duvarının yıkılması sonrasında Batının Balkanlardaki çalışmaları da, bu bölgede patlayan savaşlarda büyük etkilere sahiptir.
İlginizi Çekebilir: Dostoyevski Kimdir? Hayatı ve Eserleri (tıklayın)
Taraftarları ve yakınları tarafından “Dede” lakabıyla anılan Bosna-Hersek lideri “Bilge Kral” Aliya İzzetbegoviç, 2000 yılında hastalandıktan sonra Devlet Başkanlığı Konseyi’ndeki görevinden istifa etmek zorunda kaldı. Bu hastalığa uzun süre dayanamayan Bilge Kral, 19 Ekim 2003 yılında hayatını kaybetti. Daha sonra 150 binden fazla insanla son yolculuğuna uğurlandı. Ölmeden önce bıraktığı vasiyetinde “şehitlerin arasında mütevazi bir mezara defnedilmek” istediğini söyleyen Aliya İzzetbegoviç, Saraybosna’daki Kovaçi Şehitliği’ne defnedildi.
“Kur’an edebiyat değil, hayattır; dolayısıyla O’na bir düşünce tarzı değil, bir yaşama tarzı olarak bakılmalıdır.”
“Din ahlaktır; onu hayata geçirmek ise terbiyedir.”
“Bizi toprağa gömdüler fakat tohum olduğumuzu bilmiyorlardı.”
“Biz de zalimlerden olursak, zulme karşı savaşmamızın bir anlamı kalmaz.”
İlginizi Çekebilir: Aliya İzzetbegoviç Sözleri (tıklayın)
“Hiç kimse intikam peşinde koşmamalı, sadece adaleti aramalıdır. Çünkü intikam sonu olmayan kötülüklerin de kapısını açar. Geçmişi unutmayın ama onunla da yaşamayın.”
“Din hurafeleri yok etmezse, hurafeler dini yok eder.”
“Sanat için soyunana alkış tutanlar; Allah için giyinene neden zulmeder?”
“En kötü kombinasyon boş bir ruh ile dolu bir midedir.”
“Ben dindarlığımı annemin dindarlığına borçluyum.”
“Benim için yeryüzünde iyi, doğru ve güzel olan ne varsa onun adı İSLÂM’dır.”
İslam Deklarasyonu kitabı, Bilge Kral’ın kaleme aldığı eserlerden biri olup düşmanlarının dikkatini üzerine çekmesine neden olan en büyük çalışmalardan biridir. Tüm Müslümanların hatta insanların mutlaka okuması gereken bir çalışma olduğunu söylememiz gerekiyor. Öyle ki İslam Deklarasyonu sözleri olarak paylaştığımız birkaç sözün bile büyük tesir yaratacağına inanıyoruz. İşte Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç’in İslam Deklarasyonu kitabından alıntı sözler.
” Bizler ne kadar Müslümanız?
Eğitimsiz!
Fakir!
Bölünmüş!..”
“Sadece uyanık ve faâl olan, kendini ve kendi yolunu bulabilir…”
“Zira aşkın ve aynı hisleri paylaşmanın olduğu yerde ölüm değil hayat vardır.
İslâm dünyası çöl değildir.
O, kendisini sürüp işleyecek olanları bekleyen sürülmemiş bir arazidir…”
“Bugün İslam dünyasın da muhafazakâr anlayışın ana akımını, hepsi bunlardan ibaret olmasa da, hoca ve şeyhler oluşturur.
“Adaletin kendisi insanların kalplerinde mevcuttur, aksi durumda adalet yoktur.”
“Cemaatte iki manada yalnız olunmaz: İnsanın canının her istediğini yapma veya kendi kendine bırakılmış olma hususunda. Maddi ve manevi desteğinin ihtiyacını hissettiğinde hiç kimse yalnız değildir. Eğer Müslüman başkalarının varlığını hissetmiyorsa, Müslüman toplumu başarılı olmamış demektir.”
“Kendilerini din koruyucusu ve yorumcusu sanan kimseler, her halükarda çok güzel ve karlı olarak, dinden meslek yaptılar ve hiçbir vicdani rahatsızlık duymadan dinin hayata geçirilmeyişini kabul ettiler.”
“Ey teslimiyet, senin adın İslam`dır!”
“Kur`an edebiyat değil, hayattır; dolayısıyla O`na bir düşünce tarzı değil, bir yaşama tarzı olarak bakılmalıdır.”
“Yeryüzünün öğretmeni olabilmek için gökyüzünün öğrencisi olmak lazım.”
“Din ahlaktır; onu hayata geçirmek ise terbiyedir.”
“Savaşta büyük zulme uğradınız. Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır.”
“Bizi toprağa gömdüler fakat tohum olduğumuzu bilmiyorlardı.”
“Ve her şey bittiğinde, hatırlayacağımız şey; düşmanlarımızın sözleri değil, dostlarımızın sessizliği olacaktır.”
“Biz de zalimlerden olursak, zulme karşı savaşmamızın bir anlamı kalmaz.”
“Her şeye kadir olan Allah`a yemin ederim ki köle olmayacağız.”
“Biz ölüyoruz ama onlar da kazanmıyorlar…”
“Ben Avrupa`ya giderken kafam önümde eğik gitmiyorum. Çünkü çocuk, kadın ve ihtiyar öldürmedik. Çünkü hiçbir kutsal yere saldırmadık. Oysa onlar bunların tamamını yaptı. Hem de Batı`nın gözü önünde; Batı medeniyeti adına.”
“Hiç kimse intikam peşinde koşmamalı, sadece adaleti aramalıdır. Çünkü intikam sonu olmayan kötülüklerin de kapısını açar. Geçmişi unutmayın ama onunla da yaşamayın.”
“Hakiki vatansever vatanını diğerlerine üstün tutan değil, vatanının övgüye mazhar olması için hareket edendir.”
“Din hurafeleri yok etmezse, hurafeler dini yok eder.”
“Sanat için soyunana alkış tutanlar; Allah için giyinene neden zulmeder?”
“İktidara gelirseniz, hal ve hareketlerinize dikkat edin. Kibirli olmayın, kendini beğenmişlik etmeyin. Size ait olmayan şeyleri almayın, güçsüzlere yardım edin ve ahlak kurallarına uyun. Unutmayın ki sonsuz iktidar yoktur. Her iktidar geçicidir ve herkes, er veya geç, önce milletin ve nihayet Allah`ın önünde hesap verecektir.”
“Dindarlık şehrin büyümesiyle azalır; daha doğrusu, bu azalma insana yadırgatıcı bir tarzda tesir eden şehircilik unsurlarının birikmesiyle beraber meydana gelir. Çünkü şehir ne kadar büyürse üzerindeki gök de o kadar ufalır.”
“Kabile ve ulusun dar sınırlarından kurtulmak için kendinizi Müslüman olarak düşünmeye başlayın.”
“İnsan şahsiyetini alçaltan, onu eşyayla bir tutan her şey gayri insanidir.”
“Ölmeye hazır olan insanlar, ölmeye hazır olmayanlara karşı galip gelirler.”
“Sloganımız şu: Kendinden olanı sev, ötekine saygı göster.”
“Hayat inanan ve salih ameller işleyenler dışında hiç kimsenin kazanamadığı bir oyundur.”
“En kötü kombinasyon boş bir ruh ile dolu bir midedir.”
“İslâm korkakların değil cesur ve atılgan Müslümanların omuzlarında yükselecektir.”
“Cami minarelerinden ve televizyon vericilerinden halka yönelen mesajlar birbirine zıt olursa ne elde edebiliriz ki?”
“Ben dindarlığımı annemin dindarlığına borçluyum.”
“Kuran ve İslam sadece hocalara bırakılmayacak kadar önemlidir.”
“Benim için yeryüzünde iyi, doğru ve güzel olan ne varsa onun adı İSLÂM`dır.”
“Allah’ın iradesine teslimiyet, insanların iradelerine karşı bağımsızlık demektir.”
“İmanınıza, bayrağınıza ve devletinize sımsıkı sarılın.”
“Bunu hiç unutma evlat! Batı hiçbir zaman uygar olmamıştır ve bugünkü refahı; devam edegelen sömürgeciliği, döktüğü kan, akıttığı gözyaşı ve çektirdiği acılar üzerine kuruludur.”
“Müslüman halkları idare eden kimselerin İslam içinde terbiye görmüş ve İslam düşüncesinden esinlenmiş kişilerden olmalarından daha tabii ne olabilir.”
“Olduğunuz gibi kalın. Dininizi, milliyetinizi koruyun. Kimliğinizi kaybetmenin bedeli köleliktir.”
“Savaş ölünce değil, düşmana benzeyince kaybedilir.”
“Hedefimiz, Müslümanların İslamlaşması; Sloganımız, inanmak ve mücadele etmek.”
“Güç ve kanun sadece adaletin vasıtalarıdır.”
“Şükürler olsun ki tarihe Allah hükmediyor.”
Aliya İzzetbegoviç’in babası Mustafa İzzetbegoviç’tir.
Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç, 2003 yılında hayatını kaybetti.
Taraftarları tarafından “Dede” olarak anılan Aliya İzzetbegoviç, Bosna-Hersek’te doğmuştur.
Aliya İzzetbegoviç’in Bakir, Leila ve Sabina adında üç çocuğu vardır.
Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç Bosnalı bir Boşnaktır.
2003 yılında hayatını kaybeden Aliya İzzetbegoviç 78 yaşındaydı.
Aliya İzzetbegoviç, 19 Ekim 2003’te hayatını kaybetmiştir.
1 Mart 1992 yılında başlayan Bosna Savaşı, 14 Aralık 1995 yılında sona ermiştir.
Bosna Hersek Savaşı, Sırpların Boşnaklara yaptığı soykırımdır ve binlerce insanın ölümüyle sonuçlanmıştır.
