Konu İçeriği
Seyyid Kutup, 9 Ekim 1906’da Mısır’ın Asyut vilayetine bağlı Muşa köyünde doğmuş, Mısırlı yazar, eğitimci, İslam alimi, devrimci ve şairdir. 1950’lerde ve 1960’larda Mısır Müslüman Kardeşler’in önde gelen üyelerinden biriydi. 1966’da Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır’a suikast planlamaktan suçlu bulundu ve asılarak idam edildi.
Seyyid Kutup’un “Fi Zilal el-Kur’an” (Kur’an’ın Gölgesinde) adlı eseri, 30 ciltlik bir Kur’an tefsiri olarak bilinir. Bu eser, Kutup’un hapishanede geçirdiği dönemde yazılmıştır2. Kutup, bu eserinde Kur’an’ın indiriliş amacının, sağlıklı bir Müslüman şahsiyetli ve cahiliye ile mücadele eden bir toplum oluşturmak olduğunu belirtmiştir.
Kutup’un tefsiri, başlangıçta teknik anlamda bir tefsir yazmaktan çok, Kur’an’ın ışığı altında günlük olayları ve yaygın görüşleri değerlendirmeyi amaçlamıştır. Ancak, bu konudaki makalelerinin ilgi görmesi üzerine, Kutup, aynı anlayış ve metotla Kur’an-ı Kerim’in her cüzünü bir cilt halinde tefsir etmeyi ve iki ayda bir cüz yayımlamayı kararlaştırmıştır.
Kutup, eserini yazmaya devam ettiği süre boyunca fikri gelişimine paralel olarak eserinin son dört cüzünü yeni bir metotla yazmıştır. Bu yeni metot, eserin son cüzünün muhtemelen 1960’a doğru yayımlanmasıyla tamamlanmıştır. Seyyid Kutup, gelişen düşünce sistemi doğrultusunda ve özellikle son üç cüzde uyguladığı metotla eserini yeniden redakte etmeye başlamıştır.
Kutup’un “Fi Zilal el-Kur’an” adlı eseri, sadece bir tefsir olmanın ötesinde, Kur’an’ın yaşamla ve güncel konularla ilişkili bakış açısını yansıtmaya çalıştığı sosyolojik hermeneutik ve fikri bir eser olarak kabul edilir. Bu nedenle, Kutup’un tefsiri, Kur’an’ın mesajlarını anlamak ve uygulamak için bir rehber olarak hizmet eder.
Seyyid Kutup’un sözleri arasında şunlar bulunmaktadır;
“Şüphesiz ki İslam Kelime-i Şehadet getirmek ve Allah’tan başka ibadete layık ilah olmadığına şahitlik etmektir.”
“Namazda Allah’ın birliğine şehadet eden parmağım bir tağutun hükmünü asla onaylamayacaktır.”
“Kim için öldüyseniz, ödülünüzü ondan bekleyin.”
“Onlar Amerikancı İslam’ı istiyorlar. Onlar abdesti bozan şeylere fetva veren, ama Müslümanların siyasi, iktisadi ve ictimai durumlarına fetva vermeyen İslam’ı istiyorlar.”
“Hayata hükmetmeyen İslam, İslam değildir. Onu hayatına geçirmeyen Müslüman, Müslüman değildir…!”
“Bu yol zor bir yol; güller ve çiçeklerle döşeli bir yol değil… Dikenlerle bezeli kanlarla süslenmiş bir yol…”
“Ümmet elbet bir gün doğacak; hiç bir doğum da acısız olmaz.”
“Batılılardan nefret ediyorum, Amerika’dan nefret ediyorum; ama daha çok Amerika’nın vicdanına sığınan Müslümanlardan nefret ediyorum.”
“Üzerine ‘La İlahe İllallah’ bayrağı dikilmeyen hiçbir toprak parçası Allah adına kurtarılmış değildir.”
“Ya dünyayı kuşatacak zafer ! Ya da ALLAH’a sunulacak şehadet..”
“Acaba Müslümanlar nasıl zevkle yiyip içiyorlar, nasıl rahat uyuyorlar? Din kardeşleri en aşağılık, en rezil insanların ellerinde en kötü işkenceleri görürken, çeşit çeşit zillete layık görülürken?”
“Kalem sahibi kimseler, birçok işleri yapabilirler ancak; fikirlerin yaşaması pahasına kendilerini feda etmek şartıyla.”
“Özgürlüğün yumruğu, zulüm karşısında kanayabilir. Fakat öldürücü darbeler daima onundur. Özgürlüğün hiç şüphesiz bir karşılığı vardır. Esaretin “esaret” olabilmek için kurbanlar verdiği gibi, özgürlük de özgürlük olabilmek için kurbanlar vermesin mi?”
“Ya bütünüyle izzet, şeref ve özgürlük olan yüce Allah’a kulluk.. Ya da tamamıyla zillet ve mahkumiyet olan Allah’ın kullarına kulluk.. Dileyen dilediğini seçsin!”
“Allah’a giden yolun sorumluluğunu bilen yolcular geri dönmez ve umutsuzluğa kapılmazlar.”
“Allah yolunda yaptığım bir iş için asla özür dilemem.”
“Konuşmak, sürekli konuşmak… Sonra kalkıp bir şey yapmamak… Çoğu zaman içine düştüğümüz abes durumlardan biridir bu…”
“Namazda Allah’ın birliğine şehadet eden parmağım, bir tağutun hükmünü asla onaylamayacaktır.
Seyyid Kutup, 24 kitabın yazarıdır. Bunlar arasında özellikle Sosyal Adalet ve Ma’alim fi al-Tariq (Yoldaki İşaretler) adlı kitaplarında, İslam’ın sosyal ve politik rolü üzerine çalışmalarıyla tanınır. Ayrıca, farklı nedenlerle (esas olarak devlet tarafından imha) yayınlanmayan yaklaşık 30 kitabıyla ve en az 581 makale, roman, edebi sanat eleştirisi ve eğitim çalışmaları dahil olmak üzere en iyisi İslam dünyasında tanınmıştır.
Seyyid Kutup’un yayınlanan önemli bazı kitapları şunlardır; “Gördüğüm Amerika”, “Kurtuluş Yolu”, “İstikbal İslam’ındır”, “İslam Toplumunun Doğası”, “İslamî Düşüncenin Özellik ve Esasları”, “Kur’an’ı Nasıl Okuyalım?”, “Ruhun Sevinci”.
Seyyid Kutup ve Hasan Elbenna, Mısır Müslüman Kardeşler’in önemli figürleriydiler. Ancak, Seyyid Kutup’un Müslüman Kardeşlerle ilişkisi, Hasan Elbenna döneminde başlamamıştır. Aslında, Hür Subaylar devriminden bir yıl sonrasına kadar bu ilişkiden söz edilemez. Seyyid Kutup, Hasan Elbenna döneminden itibaren İhvanla olan ilişkisinin boyutlarına değinmiştir.
Hasan Elbenna, Müslüman Kardeşler’in kurucusu olarak bilinirken, Seyyid Kutup, örgütün ideolojik lideri olarak kabul edilir. Her ikisi de siyasal İslam yorumlarıyla tanınır, ancak bu yorumlar birbirinden farklıdır. Seyyid Kutup, daha radikal bir yaklaşım benimsemiştir ve İslam’ın modern toplumda nasıl uygulanacağı konusunda daha militan bir görüşe sahiptir.
Bu iki lider arasındaki farklılıklar, Müslüman Kardeşler’in ideolojik çizgisini şekillendirmede önemli bir rol oynamıştır. Seyyid Kutup’un radikal görüşleri, örgütün daha militan bir çizgiye kaymasına yol açmıştır. Bu durum, özellikle Kutup’un idamından sonra Müslüman Kardeşler’in ideolojik çizgisinde belirgin bir değişikliğe yol açmıştır.
Bu iddia doğru değildir. Seyyid Kutup, Fil Suresi’nin tefsirinde, bu olayın çiçek veya kızamık hastalıkları ile helak edilirken ki hallerinin tasviridir şeklinde tevil etme zaruriyyeti olmadığını belirtmiştir.
Seyyid Kutup ve diğer Müslüman Kardeşler üyeleri, 1954’te Nasır’a suikast düzenlemeyi planladılar.
